Sint Pancras is ontstaan op de strandwal van het oude Vronen
Deze strandwal is een binnenlandse duinrug binnen de West-Friese omringdijk. Aan de westzijde begrensd door de Vronermeer en aan de oostzijde aan de Heerhugowaard.
De strandwal de strandwal kent al eeuwenlang bewoning. Veel is daar niet van terug te vinden omdat er in de loop der eeuwen veel zand is afgegraven. De naam Vrone is in de eeuwen door de verandering in de taal verbasterd.
Dat komt omdat de mensen langs de kust het West Germaans en later het oud Fries spraken.
Uit het oud Fries ontstonden door invloeden van buiten diverse talen en dialecten, waaronder het West-Fries, Kleifries, WoudFries en de huidige Friese taal. In de oorspronkelijke talen komen de lange klinkers niet voor. Maar de namen van de nederzettingen verbasterde mee. De verandering hier ontstond vanuit het zuiden door Frankische invloeden. Zo zal Alkmaar waarschijnlijk verbasterd zijn uit het Friese “Âld Mâr” (oud meer) en Vrone mogelijk zelfs Frône.
De plaats in de tijd bepaalt de schrijfwijze. De Frankische invloeden vanuit het zuiden hebben de taal en het dorp veranderd. De Bovenweg, vroeger Breedeweg en de hoogst gen weg van Sint Pancras, was ooit een holle weg in een duinlandschap.
Tot 1296 lag het dorp Vronen op deze duinrug. Maar de Hollandse Graven als Willem II en zijn zoon Floris V wilde hun zeggenschap en gebied uitbreiden.
De West-Friezen verzetten zich en hebben graaf Willem II in een hinderlaag gelokt en gedood.
Zijn zoon Floris V werd in 1272 , na een aanval met zijn leger, aanvankelijk door de West-Friezen van Vronen tot Haarlem verjaagd.
Maar in de winter van 1288 wist hij met Zeeuwse huurlingen over ijs en over de Zuiderzee de West-Friezen te verslaan.
Floris liet 5 dwangburchten bouwen om de West-Friezen onder de duim te houden.
Floris schrijft aan de Engelse Koning Edward, met wie hij goede relaties onderhoudt, dat hij zijn doodsvijanden “de Friezen”, in vier veldslagen heeft overwonnen en het lichaam van zijn vader “Roomskoning Willem II” heeft teruggevonden. ”Iets dat ik boven alles wenste”.
De informatie hierover is terug te vinden in de rijmkronieken van Melis Stoke de geschiedschrijver van Floris V. zie ook op de ondergang van west-friesland : https://www.westfriesgenootschap.nl//index.php
In 1296, na de dood van Floris kwamen de West-Friezen weer in opstand en vond de slag plaats op de Vronergeest bij Vronen. Deze slag werd door Graaf Jan I van Holland gewonnen. De 4 verzetsleiders, Brune Jan, Pieter Bennic, Oubal op den Oudendic en Vedde van Vronen werden verbannen en het dorp Vronen gebrandschat. Het dorp mocht niet meer herbouwd worden. Vronen, ook wel als Vroonen en Vroenen geschreven, mag nooit meer bestaan.
De grond verviel aan de graaf en werd verpacht. Er kwamen toch weer huizen en er werd een kapel gebouwd, gewijd aan de heilige Pancratius en zo ontstond rond 1506 het dorp Sint Pancras .